Σμαραγδή Φεσσάτου

Παιδίατρος – Παιδογαστρεντερολόγος

Η βιομηχανία των βιολογικών τροφίμων «τροφοδοτείται» από την αντίληψη των καταναλωτών ότι τα βιολογικά τρόφιμα είναι πιο υγιεινά (με μεγαλύτερη θρεπτική αξία και λιγότερες τοξικές χημικές ουσίες).

Πέρα από την καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και τη μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, η υγιεινή διατροφή εξαρτάται και από την ασφάλεια και τη θρεπτικότητα των τροφίμων. Ξεκινάει δηλαδή από την σωστή παραγωγή των πρώτων υλών από τις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία.

Κυρίαρχη θέση, σε αυτή τη διαδικασία, κατέχει ο τομέας των βιολογικών καλλιεργειών, της βιολογικής κτηνοτροφίας και των παραγομένων από αυτές, βιολογικών τροφίμων.

Τι ορίζουμε βιολογικό (organic) προϊόν:

Βιολογικά προϊόντα θεωρούνται τροφές οι οποίες παράγονται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις καλλιέργειας ή εκτροφής, χωρίς τη χρήση ζιζανιοκτόνων, αυξητικών παραγόντων, αντιβιοτικών και μεθόδων γενετικής μηχανικής, ενώ παράλληλα προάγουν τη βιοποικιλότητα και είναι φιλικές προς το περιβάλλον. Οι παραπάνω προϋποθέσεις, που πρέπει να πληρεί κάθε προϊόν για να λάβει τον τίτλο «βιολογικό», έχουν ορισθεί από τους επίσημους φορείς και είναι πολύ συγκεκριμένες.

Στην περίπτωση του γάλακτος, για να ονομαστεί ένα γάλα βιολογικό, πρέπει ολόκληρος ο κύκλος παραγωγής του, με αφετηρία τη βιολογική γεωργία για την παραγωγή βιολογικών ζωοτροφών, εν συνεχεία την ανάπτυξη και εκτροφή του ζώου, την παραγωγή και διακίνησή του μέχρι και τον τελικό αποδέκτη του προϊόντος, τον καταναλωτή, να έχει ελεγχθεί και πιστοποιηθεί από τους αρμόδιους φορείς ότι είναι βιολογικός, ότι έχουν τηρηθεί δηλαδή συγκεκριμένοι αυστηροί κανόνες, θεσπισμένοι από την Eυρωπαϊκή Ένωση.

Ποια τα οφέλη των βιολογικών τροφίμων;

Τα βιολογικά προϊόντα παρουσιάζουν ποικιλία πλεονεκτημάτων. Διακρίνονται σε δύο άξονες, ο ένας για την υγεία του καταναλωτή και ο άλλος για την προστασία του περιβάλλοντος.

Όσον αφορά για την υγεία του καταναλωτή, υπάρχει πληθώρα μελετών που συσχετίζουν τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στις συμβατικές καλλιέργειες με όλους σχεδόν τους τύπους καρκίνου στον ενήλικα και κυρίως με λέμφωμα μη Hodgkin και τον μετεμμηνοπαυσικό καρκίνο του μαστού. Επιπλέον φαίνεται να υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η συστηματική έκθεση σε εντομοκτόνα, παρασιτοκτόνα και αντιβιοτικά προδιαθέτει στην εμφάνιση σοβαρών χρόνιων νοσημάτων όπως υπογονιμότητα, αυτοάνοσες παθήσεις (συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και ρευματοειδής αρθρίτιδα), εκφυλιστικών νοσημάτων του νευρικού συστήματος (Parkinson και Alzheimer), σακχαρώδους διαβήτη καθώς και λοιμώξεις ανθεκτικές στα αντιβιοτικά.

Η αποφυγή προληπτικής χρήσης αντιβιοτικών στη βιολογική κτηνοτροφία οδηγεί σε μείωση των ανθεκτικών σε αντιβιοτικά βακτηρίων. Μελέτες εκτιμούν ότι τα βιολογικά προϊόντα έχουν πάνω από 30% μικρότερη πιθανότητα να περιέχουν ανθεκτικά βακτήρια.

Τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν περισσότερα αντιοξειδωτικά, όπως τα φλαβονοειδή, περισσότερη βιταμίνη C και ιχνοστοιχεία όπως ο φώσφωρος.

Τα βιολογικά γαλακτοκομικά προϊόντα, περιέχουν υψηλότερο ποσοστό β-καροτένιου και α-τοκοφερόλης, συζευγμένου λινολεϊκού οξέως, ω3-λιπαρών οξέων, και αυξημένη δραστικότητα ενζύμων τα οποία σχετίζονται με τη μετατροπή των κορεσμένων λιπών σε ακόρεστα. Τα υψηλά επίπεδα ω3 λιπαρών, πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και ο υψηλός λόγος ω3/ω6 είναι αποδεδειγμένα ευεργετικά για την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος και την πρόληψη χρόνιων, εκφυλιστικών νοσημάτων. Ενώ αντιθέτως είναι γνωστό, ότι ο αυξημένος λόγος LA /αLA και ω6/ω3 PUFA στην εγκυμοσύνη και στην βρεφική ηλικία συνδυάζεται με αυξημένη επίπτωση νευροαναπτυξιακών διαταραχών & ανωμαλιών.

Πολλές μελέτες υποστηρίζουν την υπόθεση ότι τα βιολογικά γάλατα έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες ενώ τα αυξημένα ω3 PUFA και ο υψηλός λόγος ω3/ω6 φαίνεται να έχει «αντιαλλεργικές» ιδιότητες. Σχετικά με την προστασία που παρέχουν τα αντιοξειδωτικά στην εμφάνιση των συμπτωμάτων της ατοπίας γνωρίζουμε από μελέτες, ότι έχουν προστατευτικό ρόλο στην ανάπτυξη του συριγμού, ενδεχομένως μέσω της προστασίας του επιθήλιου των βρογχιολίων. Επίσης συμβάλλουν στην ενίσχυση του επιδερμικού φραγμού μειώνοντας έτσι τις ατοπικές αντιδράσεις. Σε μελέτη στην Ολλανδία διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση βιολογικού βρεφικού γάλακτος έφερε στατιστικά σημαντική μείωση του κινδύνου εμφάνισης αλλεργικών και ατοπικών ασθενειών, κυρίως εκζέματος, σε παιδιά έως 2 ετών.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι οι φάρμες οργανικής παραγωγής είναι αποδεδειγμένα φιλικότερες προς το περιβάλλον και μπορούν να συμβάλλουν σε μια αειφόρο, ανθρώπινη ανάπτυξη. Η συνεισφορά της βιολογικής παραγωγής στο περιβάλλον οφείλεται στη χρήση φυσικών έναντι χημικών διεργασιών (π.χ. φυτοφάρμακα, λιπάσματα, ορμόνες). Ευνοεί την ανακύκλωση, τη φυσική ισορροπία, την υψηλότερη γονιμότητα του εδάφους, τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τη μείωση της ρύπανσης αφού επιστρέφει στο έδαφος τα θρεπτικά συστατικά των βιολογικών καταλοίπων.